Trong hệ thống thiết bị an toàn phòng thí nghiệm, các loại tủ bảo vệ người vận hành khỏi hơi hóa chất, khí độc và tác nhân sinh học đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Tuy nhiên, do có thiết kế tương đồng và cùng thực hiện chức năng “bảo vệ”, các loại tủ như tủ hút hóa chất, tủ không ống và tủ an toàn sinh học thường bị nhầm lẫn trong quá trình lựa chọn và sử dụng.

Bài viết dưới đây sẽ phân tích và so sánh chi tiết ba loại tủ này, giúp người dùng nhận diện đúng công năng, giới hạn kỹ thuật và ứng dụng thực tế của từng loại.

Tổng quan chức năng của từng loại tủ

Tủ hút hóa chất (Chemical Fume Hood)
Dùng để bảo vệ người vận hành khỏi các khí độc, hơi dung môi và bụi hóa học. Không khí bị hút ra khỏi buồng thao tác và thải trực tiếp ra môi trường qua hệ thống ống dẫn.

Tủ hút không ống (Ductless Fume Hood)
Cũng bảo vệ người sử dụng khỏi hơi hóa chất, nhưng thay vì xả khí ra ngoài, tủ sử dụng hệ thống lọc (thường là than hoạt tính hoặc HEPA) để làm sạch không khí trước khi trả lại phòng.

Tủ an toàn sinh học (Biosafety Cabinet – BSC)
Bảo vệ người sử dụng, mẫu vật và môi trường khỏi tác nhân sinh học lây nhiễm (virus, vi khuẩn, tế bào). Không xử lý hóa chất độc, mà sử dụng luồng khí tuần hoàn qua màng lọc HEPA.

Bảng so sánh kỹ thuật các loại tủ

Ưu điểm – Hạn chế của từng loại

Tủ hút hóa chất

• Ưu điểm: Hiệu suất xử lý khí độc cao, phù hợp với nhiều loại phản ứng hóa học phức tạp. Không phụ thuộc vào hiệu quả lọc.
• Hạn chế: Chi phí lắp đặt cao, phụ thuộc vào hệ thống thông gió. Không bảo vệ môi trường hoặc mẫu vật.

Tủ hút không ống

• Ưu điểm: Lắp đặt nhanh, linh hoạt di chuyển, chi phí đầu tư thấp hơn. Phù hợp với phòng thí nghiệm nhỏ, giáo dục, kiểm nghiệm đơn giản.
• Hạn chế: Không dùng được với mọi hóa chất. Hiệu quả phụ thuộc hoàn toàn vào bộ lọc. Cần thay lọc thường xuyên.

Tủ an toàn sinh học

• Ưu điểm: Bảo vệ toàn diện người – mẫu – môi trường. Bắt buộc trong các lab vi sinh, lab y sinh, lab cấp độ an toàn sinh học BSL 1–3.
• Hạn chế: Không xử lý được hơi hóa chất, không phù hợp để làm phản ứng hóa học có dung môi bay hơi.

Cách chọn đúng loại tủ cho nhu cầu sử dụng

Để đảm bảo hiệu quả và an toàn, cần xác định rõ mục đích sử dụng trước khi chọn tủ:

• Làm việc với hóa chất ăn mòn, dung môi dễ cháy: chọn tủ hút hóa chất có ống xả.
• Thao tác đơn giản với dung dịch nhẹ, không nguy cơ cao: tủ không ống là giải pháp linh hoạt và tiết kiệm.
• Thao tác với tế bào, vi khuẩn, virus: bắt buộc dùng tủ an toàn sinh học, không thay thế bằng tủ hút.

Ngoài ra, cần xem xét các yếu tố kỹ thuật như diện tích phòng, ngân sách đầu tư, nhu cầu di động, tiêu chuẩn kiểm định tại đơn vị vận hành.

Lưu ý khi lắp đặt và vận hành

• Tủ hút hóa chất cần được kết nối đúng kỹ thuật với hệ thống thông gió, kiểm tra định kỳ vận tốc hút (theo ASHRAE 110).
• Tủ không ống cần lập danh mục hóa chất tương thích với bộ lọc, thay lọc đúng hạn.
• Tủ an toàn sinh học cần kiểm định định kỳ theo tiêu chuẩn NSF/ANSI 49 và hướng dẫn của CDC.

Tất cả các loại tủ nên được hiệu chuẩn tối thiểu 1 lần mỗi năm hoặc sau mỗi lần sửa chữa, nâng cấp.

Kết luận

Mặc dù có thiết kế tương tự, ba loại tủ gồm tủ hút hóa chất, tủ không ống và tủ an toàn sinh học có nguyên lý hoạt động và chức năng hoàn toàn khác nhau. Việc hiểu rõ đặc điểm và giới hạn kỹ thuật của từng loại sẽ giúp người sử dụng lựa chọn đúng thiết bị, đảm bảo an toàn cho con người và môi trường làm việc, đồng thời tuân thủ các tiêu chuẩn kiểm định chuyên ngành.

CÔNG TY CỔ PHẦN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VIỆT TRUNG

• Hotline: 0868 032 089
• Mail: sales@viettrungsci.com.vn
• Facebook: Thiết bị khoa học Việt Trung