Trong nhiều năm qua, đèn cồn (alcohol lamp) vẫn được xem là công cụ khử trùng đơn giản và phổ biến trong các phòng thí nghiệm vi sinh, sinh học phân tử hay xét nghiệm. Tuy nhiên, liệu sự "quen thuộc" ấy có thực sự an toàn trong điều kiện làm việc ngày càng hiện đại và yêu cầu khắt khe về vệ sinh, độ chính xác?

Nếu bạn đang là kỹ thuật viên, nhà nghiên cứu hoặc người quản lý phòng lab – đây là 5 rủi ro tiềm ẩn khi sử dụng đèn cồn mà bạn nên biết để chủ động phòng tránh và lựa chọn phương án thay thế phù hợp.

1/ Nguy cơ cháy nổ từ ngọn lửa trần

Đây là mối nguy hiểm rõ ràng nhất và thường bị đánh giá thấp. Ngọn lửa từ đèn cồn là ngọn lửa trần không kiểm soát, dễ bắt lửa với các dung môi dễ bay hơi như ethanol, methanol, acetone... vốn rất phổ biến trong phòng lab. Chỉ cần một giọt dung môi rơi gần khu vực đang sử dụng đèn cồn, tai nạn có thể xảy ra ngay tức thì.

Ngoài ra, việc sử dụng nhiều đèn cồn cùng lúc trong một không gian kín còn làm tăng nguy cơ thiếu oxy cục bộ, gây ngạt khí hoặc bùng phát ngọn lửa bất ngờ.

→ Tình huống có thể gặp: Dung môi đổ ra bàn thao tác gần khu vực đèn cồn, sinh viên/nhân viên không phát hiện kịp → cháy lan.

2/ Khó kiểm soát nhiệt độ và thời gian tiệt trùng

Không giống như các thiết bị tiệt trùng hiện đại có cài đặt nhiệt độ, đèn cồn không cho phép bạn biết chính xác nhiệt độ đang sử dụng là bao nhiêu. Việc tiệt trùng que cấy, đầu kim hay dụng cụ thủy tinh hoàn toàn dựa vào kinh nghiệm và cảm quan cá nhân.

Việc đốt không đủ thời gian sẽ khiến vi sinh vật còn tồn tại. Ngược lại, đốt quá lâu có thể gây biến dạng dụng cụ, làm ảnh hưởng đến thí nghiệm.

→ Rủi ro: Nhiễm chéo vi sinh do khử trùng không triệt để, sai lệch kết quả xét nghiệm.

3/ Ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe

Khi cháy, cồn sẽ sinh ra các khí thải như CO₂, aldehyde và các hạt bụi mịn. Nếu sử dụng đèn cồn trong thời gian dài, đặc biệt trong không gian kín hoặc thiếu hệ thống hút khí hiệu quả, các khí này sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng – gây đau đầu, cay mắt hoặc kích ứng đường hô hấp.

Chưa kể, việc đổ, châm cồn thủ công cũng dễ gây đổ vãi, bay hơi, tạo mùi khó chịu, ảnh hưởng đến cảm quan chung trong phòng thí nghiệm.

4/ Không thể sử dụng trong môi trường yếm khí

Một số loại vi khuẩn và tế bào cần được thao tác trong môi trường yếm khí (anaerobic environment) – nơi không có oxy. Tuy nhiên, vì đèn cồn cần oxy để cháy nên không thể sử dụng trong các buồng thao tác yếm khí hoặc lồng ủ đặc biệt, dẫn đến giới hạn ứng dụng.

Trong khi đó, những thiết bị như tiệt trùng hồng ngoại hoạt động không cần ngọn lửa và có thể dùng an toàn trong môi trường yếm khí – mở rộng khả năng ứng dụng cho nhiều loại thí nghiệm chuyên sâu.

5/ Vệ sinh khó khăn, tiềm ẩn vi khuẩn tích tụ

Thân đèn cồn thường làm bằng thủy tinh hoặc kim loại, nhưng quá trình đốt lâu dài có thể sinh ra muội than, cặn cháy bám xung quanh miệng đèn. Điều này khiến việc vệ sinh trở nên bất tiện, dễ tích tụ bụi bẩn – đặc biệt nếu khu vực miệng đèn không được chùi rửa thường xuyên.

Việc này làm tăng nguy cơ nhiễm bẩn ngược lại vào que cấy hoặc dụng cụ, gây mất vệ sinh trong môi trường vi sinh vốn đòi hỏi độ tinh khiết tuyệt đối.

Giải pháp thay thế: TIỆT TRÙNG HỒNG NGOẠI – AN TOÀN, HIỆU QUẢ, HIỆN ĐẠI

Để khắc phục những rủi ro nêu trên, nhiều phòng thí nghiệm đã dần chuyển sang sử dụng thiết bị tiệt trùng hồng ngoại, trong đó nổi bật là hai model DS-900 và DS-900S.

✅ Không sử dụng ngọn lửa trần – loại bỏ hoàn toàn nguy cơ cháy nổ.
✅ Khử trùng nhanh trong 5–7 giây nhờ nhiệt độ lên tới 850°C.
✅ Hoạt động được trong môi trường yếm khí, lý tưởng cho nuôi cấy kỵ khí.
✅ Vệ sinh dễ dàng, không sinh khí độc, không sinh muội than.

Phân biệt 2 model:

Kết Luận

Sự an toàn và hiệu quả trong phòng thí nghiệm không đến từ thói quen, mà đến từ việc lựa chọn đúng công cụ. Nếu bạn vẫn còn đang sử dụng đèn cồn vì cho rằng “tiện” hay “rẻ”, hãy thử cân nhắc lại sau khi đọc bài viết này.

Một thiết bị tiệt trùng hiện đại sẽ không chỉ giúp giảm rủi ro, mà còn nâng cao độ chính xác và độ chuyên nghiệp cho cả phòng lab của bạn.

Nếu bạn quan tâm đến thiết bị tiệt trùng hồng ngoại DS-900 hoặc DS-900S, đừng ngần ngại liên hệ với Viettrungsci để được tư vấn chi tiết và báo giá ưu đãi.

CÔNG TY CỔ PHẦN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VIỆT TRUNG

• Hotline: 0868 032 089
• Mail: sales@viettrungsci.com.vn
• Facebook: Thiết bị khoa học Việt Trung